Μαστογραφία

Απλή, Γρήγορη, Ανώδυνη και Ακίνδυνη

Σήμερα, η μαστογραφία συνεχίζει να παραμένει η μέθοδος εκλογής για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού. Η φιλοσοφία του προληπτικού ελέγχου με μαστογραφία έγκειται στη δυνατότητα ανίχνευσης της νόσου στο προκλινικό στάδιο, όταν δηλαδή δεν υπάρχουν κλινικά ευρήματα.

Η απεικονιστική αυτή μέθοδος, υπό άρτιες τεχνικές και επιστημονικές προϋποθέσεις, έχει υψηλή διαγνωστική ευαισθησία, καθώς η διαγνωστική της ακρίβεια ξεπερνά το 90%.

Πλεονεκτήματα της Μαστογραφίας

Το σημαντικότερο πλεονέκτημα της μαστογραφίας έγκειται στη διάγνωση του μη ψηλαφητού καρκίνου, στις περιπτώσεις δηλαδή που η βλάβη είναι τόσο μικρή που δεν είναι δυνατόν να ψηλαφηθεί και από τα εμπειρότερα χέρια και ακόμη πιο σημαντικό, στις περιπτώσεις που η βλάβη βρίσκεται «εν τω γενάσθαι», in situ, – συνήθως υπό μορφή μικροαποτιτανώσεων / άλατα ασβεστίου – τότε που με την κατάλληλη αντιμετώπιση, διακόπτεται η εξέλιξή της και επέρχεται η πλήρης ίαση.

Ποιοι είναι οι τύποι του μαζικού αδένα;

H σύσταση των μαστών διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι σημαντικότεροι που γνωρίζουμε είναι:

• Κληρονομικοί Παράγοντες
• Ηλικία
• Σωματικό Βάρος / Ύψος
• Αριθμός Κυήσεων
• Εθνικότητα
• Επίπεδα ενδογενών στεροειδών πλάσματος
• Πολυπεπτιδικές ορμόνες
• Αυξητικοί παράγοντες και οι δεσμευτικές πρωτεΐνες τους

Ταξινόμηση των μαστογραφιών με βάση την πυκνότητα του μαζικού αδένα κατά Wolfe

Η σύσταση των μαστών διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Ανάλογα με την πυκνότητα τους διακρίνονται 4 τύποι:

N1: μαστοί λιπώδεις, με διάσπαρτα ινώδη στοιχεία χωρίς την απεικόνιση των πόρων.
P1: μαστοί που αποτελούνται κυρίως από λιπώδη ιστό με παρουσία αδενικού στοιχείου λιγότερο από το 1/3 του μαστού.
P2: μαστοί που αποτελούνται από άφθονο αδενικό και ινώδη ιστό χωρίς αυτό το στοιχείο να ξεπερνά τα 2/3 του μαστού.
DY: μαστοί δυσπλαστικοί, με οζώδεις σκιάσεις σχεδόν σε όλη την έκταση του μαζικού αδένα. Η ευκρίνεια και κατά συνέπεια η αξιοπιστία της μαστογραφίας, είναι μικρότερη από τις προηγούμενες κατηγορίες.
Η σχέση της πυκνότητας του αδένα με την διαγνωστική ακρίβεια της μαστογραφίας και την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού

Το 1976, ο Wolfe¹ περιέγραψε ότι η αυξημένη πυκνότητα στους μαστούς σε γυναίκες που δεν βρίσκονται υπό θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης έχουν 37 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνο του μαστού (DY) .

Το 2004 η μελέτη του Harvey δείχνει ότι ο κίνδυνος είναι περίπου κατά 4 φορές μεγαλύτερος. Ένα άλλο μειονέκτημα στις γυναίκες αυτές με πυκνούς μαστούς είναι η περιορισμένη διαγνωστική αξία της μαστογραφίας Παρακάτω αναγράφεται η κατηγοριοποίηση του μαζικού παρεγχύματος και η αντίστοιχη  σε κάθε κατηγορία διαγνωστική ευαισθησία της μεθόδου.

Κατηγοριοποίηση Διαγνωστική Ευαισθησία

Κατηγορία I	Λιπώδης	> 95%
Κατηγορία II	Ινοαδενικός	~ 90%
Κατηγορία III	Ανομοιογενής/Πυκνός	~ 70%
Κατηγορία IV	Εξαιρετικά Πυκνός	< 50%

Dense Breast Tissue as an Important Risk Factor for Breast Cancer and Implications for Early Detection.  Schreer I. Breast Care (Basel). 2009; 4(2):89-92. Epub 2009 Apr 24.

Independent association of lobular involution and mammographic breast density with breast cancer risk. Ghosh K, Vachon CM, Pankratz VS, Vierkant RA, Anderson SS, Brandt KR, Visscher DW, Reynolds C, Frost MH, Hartmann LC. J Natl Cancer Inst. 2010 Nov 17;102(22):1716-23. Epub 2010 Oct 29.

Wolfe’s parenchymal pattern and percentage of the breast with mammographic densities: redundant or complementary classifications?

Brisson J, Diorio C, Mâsse B. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2003 Aug; 12(8):728-32.

Η ψευδώς αρνητική μαστογραφία

Όπως και κάθε άλλη απεικονιστική εξέταση, έτσι και η μαστογραφία έχει ορισμένους περιορισμούς. Το σημαντικότερο είναι ότι ένα ποσοστό περίπου 8%-12% των καρκίνων δεν ανιχνεύονται στη μαστογραφία. Οι περιορισμοί αυτοί συχνότερα απαντώνται σε γυναίκες με:

• πυκνούς (νεανικούς) μαστούς
• μετεγχειρητικές ουλές που είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν
  από τοπική υποτροπή μετά από ογκεκτομή
• πολυεστιακή ανάπτυξη του όγκου
• φλεγμονές. Επίσης σε περιπτώσεις,
• που έχει προηγηθεί πλαστική, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις τοποθέτησης ενθεμάτων σιλικόνης.

Οι Βασικές προϋποθέσεις που οφείλουν να τηρούν οι ακτινολόγοι για να ελαχιστοποιούν την πιθανότητα διαγνωστικού σφάλματος είναι:

Η διάγνωση να μη βασίζεται μόνο στην προληπτική μαστογραφία. Όταν ανιχνεύεται ύποπτη βλάβη, απαραίτητη κρίνεται η ολοκλήρωση του ελέγχου με διαγνωστική μαστογραφία.
Να μελετά τις κλινικές πληροφορίες και να χρησιμοποιούνται και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις όταν υπάρχουν αμφίβολα μαστογραφικά ευρήματα ή κάθε φορά που αυτό κρίνεται σκόπιμο.
Να γνωρίζουμε τις άτυπες μορφές εκδήλωσης του καρκίνου.
Οι αλλοιώσεις να αξιολογούνται με βάση τα πλέον ύποπτα χαρακτηριστικά τους.
Όταν τα κριτήρια μιας αλλοίωσης είναι ύποπτα, η περαιτέρω διερεύνηση με βιοψία είναι αναγκαία ανεξάρτητα από την αμετάβλητη πορεία της βλάβης.
Να τηρούνται αυστηρά οι κανόνες του ποιοτικού ελέγχου όπως έχει οριστεί από το Mammography Quality Standard Act of 1992.
Να γίνεται συγκριτική μελέτη των μαστογραφιών με προηγούμενες εφόσον είναι διαθέσιμες.
Όλες οι κλινικά ύποπτες αλλοιώσεις χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης ανεξαρτήτως από την απουσία ύποπτων μαστογραφικών ευρημάτων.

Ποιο είναι το ποσοστό των ψευδώς θετικών μαστογραφιών που καταλήγει σε περιττές χειρουργικές βιοψίες;

Διεθνώς τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα ανέρχονται περίπου στο 10% των περιπτώσεων.
Γι’ αυτό τα κριτήρια αξιολόγησης των μαστογραφιών θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά ώστε να περιορίζονται οι περιττές χειρουργικές επεμβάσεις που προσθέτουν περιττό άγχος και ανησυχία στις γυναίκες.

Ποια είναι η καταλληλότερη περίοδος για τη διεξαγωγή της εξέτασης κατά τη διάρκεια του κύκλου;

Ως καταλληλότερο διάστημα να υποβάλλονται οι γυναίκες σε μαστογραφία είναι μία εβδομάδα από το τέλος της εμμηνορρυσίας έως και την 20^η ημέρα περίπου του κύκλου. Είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η μαστογραφία πριν την εμφάνιση της εμμηνορρυσίας, όπου τα υψηλά επίπεδα των ορμονών ιδίως σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς προκαλούν μεταβολές, όπως αύξηση του μεγέθους, πόνο και ευαισθησία.

Είναι αναγκαία η πίεση που ασκείται στους μαστούς κατά τη διάρκεια της μαστογραφίας;

Η ήπια πίεση που ασκείται στους μαστούς για λίγα δευτερόλεπτα είναι αναγκαία διότι έχει ως συνέπεια την μείωση της δόσης της ακτινοβολίας, η ποιότητα της εικόνας είναι καλύτερη και συνακόλουθα καταλήγει στην ορθότερη διάγνωση.