Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός φαίνεται να δρουν προστατευτικά για την εκδήλωση καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, η εμφάνιση της νόσου δεν αποκλείεται κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων. Η γυναίκα θα πρέπει να αυτοεξετάζεται και να αναφέρει στον γιατρό της οτιδήποτε την ανησυχεί. Μία συνέντευξη της Δρ. Αθηνάς Βούρτση για την ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού happymom.gr, για την υγεία του μαστού στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό.
Νομίζεις ότι ο καρκίνος του μαστού δεν σε αφορά επειδή είσαι μέλλουσα μαμά, μόλις απέκτησες μωρό ή θηλάζεις; Καιρός να μάθεις γιατί ποτέ καμία μαμά δεν πρέπει να αμελεί τον προληπτικό έλεγχο μαστού. Περισσότερα θα μας πει η Αθηνά Βούρτση, Ειδική Ακτινοδιαγνώστρια Μαστού, Διευθύντρια Απεικονιστικού Τμήματος Μαστού «Υγεία» και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Απεικόνισης Μαστού.
Κυρία Βούρτση γιατί κρούουμε το καμπανάκι της πρόληψης στις νέες μαμάδες;
Γιατί έχει σημειωθεί αύξηση του καρκίνου μαστού στις γυναίκες κάτω των σαράντα που είναι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι λόγοι για αυτή την αύξηση είναι εκτός από τους γνωστούς παράγοντες όπως η παχυσαρκία, το αλκοόλ, το κάπνισμα και το γεγονός ότι οι γυναίκες γίνονται μητέρες σε μεγαλύτερες ηλικίες απ’ ότι στο παρελθόν.
Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός δε θεωρούνται ασπίδα προστασίας για τον μαστό της γυναίκας;
Κοιτάξτε, οι έρευνες λένε ότι ο θηλασμός έχει προστατευτική δράση στο στήθος της γυναίκας. Δεν είναι όμως και πανάκεια. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι μηδενίζει τον κίνδυνο να νοσήσει.
Τώρα σε ό,τι αφορά την εγκυμοσύνη, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι που είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γυναίκες. Η εγκυμοσύνη δρα προστατευτικά σε ηλικίες κάτω των 30 ετών. Η ευεργετική επίδραση φαίνεται ξεκάθαρα και στις μαστογραφίες όταν συγκρίνουμε γυναίκες που έχουν γίνει μητέρες και εκείνες που είναι άτεκνες. Για να έχει όμως θετικές επιπτώσεις στο στήθος της η εγκυμοσύνη, θα πρέπει η γυναίκα να κάνει το πρώτο της παιδί πριν τα τριάντα.
Η γυναίκα που προγραμματίζει να μείνει έγκυος θα πρέπει να κάνει προληπτικό έλεγχο του μαστού πριν την εγκυμοσύνη;
Οι γυναίκες που είναι κάτω των 35 χωρίς βεβαρημένο ιστορικό θα πρέπει να κάνουν υπερηχογράφημα και κλινική εξέταση του μαστού μία φορά το χρόνο. Επίσης καλό είναι να είναι εξοικειωμένες με την αυτοξέταση του μαστού. Γυναίκες όμως που είναι άνω των 35 και θέλουν να μείνουν έγκυες, εκτός από τα παραπάνω είναι απαραίτητο να κάνουν και μία μαστογραφία. Τέλος οι γυναίκες άνω των σαράντα είτε προγραμματίζουν εγκυμοσύνη είτε όχι θα πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο. Σε ομάδες όμως υψηλής επικινδυνότητας –δηλαδή όταν υπάρχει στην οικογένεια ιστορικό καρκίνο του μαστού- η μαστογραφία θα πρέπει να ξεκινήσει 5 έως 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία που νόσησε το συγγενικό πρόσωπο ενώ σε άλλες περιπτώσεις ανάλογα με το ατομικό ιστορικό υπάρχει εξατομίκευση τους είδους και της συχνότητας των εξετάσεων.
Επομένως μια γυναίκα όσο είναι έγκυος ή θηλάζει δεν είναι προστατευμένη από τον καρκίνου του μαστού;
Μία γυναίκα επειδή είναι έγκυος ή θηλάζει δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να νοσήσει από καρκίνο του μαστού. Η συχνότητα βέβαια εκδήλωσης του καρκίνου στην εγκυμοσύνη ή κατά το θηλασμό είναι σχετικά σπάνια. Περίπου 1 στις 4000 γυναίκες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι είναι απίθανο να συμβεί. Επειδή όμως στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση, η γυναίκα όλο αυτό το διάστημα δηλαδή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού θα πρέπει χωρίς άγχος αλλά με υπευθυνότητα να αυτοεξετάζεται και να αναφέρει οποιαδήποτε αλλαγή διαπιστώσει στον γιατρό της.
Όμως το στήθος της γυναίκας κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό έτσι κι αλλιώς αλλάζει…
Πράγματι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη ο μαστός αλλάζει μορφολογικά λόγω των υψηλών επιπέδων ορμονών, όπως τα οιστρογόνα και η προλακτίνη, οπότε είναι δύσκολο να αισθανθεί και να εντοπίσει η γυναικά κάποια αλλαγή. Αυτός είναι ο λόγος που ένα ποσοστό καρκίνων που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περνούν απαρατήρητοι κι έχουν καθυστερημένη διάγνωση. Γενικά, όπως είπα, το κλειδί στην όλη υπόθεση είναι να αναφέρει η γυναίκα οποιαδήποτε αλλαγή παρατηρήσει στον μαστό της στον γιατρό της. Ιδιαίτερα αν πιάνει μια σκληρία, αν έχει εντοπισμένο πόνο ή υγρό από τη θηλή ορώδες ή αιματηρό.
Ακόμα όμως κι αν παρατηρήσει κάποια από τα συμπτώματα αυτά, δεν επιτρέπεται να γίνουν εξετάσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού, έτσι δεν είναι;
Αυτό δεν είναι αλήθεια. Η πρωταρχική εξέταση που μπορεί να γίνει στην εγκυμοσύνη είναι το υπερηχογράφημα που είναι απόλυτα ασφαλές και μπορεί να δώσει βασικές πληροφορίες. Η μαστογραφία σίγουρα δεν διενεργείται χωρίς λόγο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όμως αν το υπερηχογράφημα, η ψηλάφηση ή ακόμα και μια βιοψία δείξουν ύποπτα ευρήματα, τότε μπορεί να γίνει μαστογραφία κατά τη διάρκεια της οποίας η εγκυμονούσα φοράει μολυβδένια ποδιά η οποία εξασφαλίζει ακτινοπροστασία σε ποσοστό 50%. Και φυσικά όλες αυτές οι εξετάσεις μπορούν να γίνουν άφοβα κατά τη διάρκεια του θηλασμού εφόσον υπάρχουν ύποπτα ευρήματα.
Γενικά πόσο καιρό μετά από μια εγκυμοσύνη μια γυναίκα πρέπει να προγραμματίσει τον προληπτικό έλεγχο του μαστού της;
Θα έλεγα 3 με 4 μήνες αφότου τελειώσει με το θηλασμό.
Για τις γυναίκες που ακολουθούν θεραπείες γονιμότητας στα πλαίσια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ισχύει ό,τι και για τις υπόλοιπες γυναίκες;
Όχι. Οι γυναίκες που ακολουθούν μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για να συλλάβουν είναι σημαντικό να κάνουν προληπτικό έλεγχο μαστού πριν ξεκινήσουν τη θεραπεία ανεξάρτητα από το ποια είναι ηλικία τους αφού ενημερώσουν λεπτομερώς τον γιατρό για το ιστορικό τους. Τώρα, αν μια γυναίκα κάνει τον έλεγχο μαστού και όλα είναι καλά, προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση, συλλάβει και γεννήσει θα πρέπει να κάνει έλεγχο μαστού 3-4 μήνες αφότου σταματήσει τον θηλασμό. Σε περίπτωση που η προσπάθεια δεν ήταν επιτυχής, θα πρέπει πριν την επόμενη προσπάθεια να κάνει επανέλεγχο όχι απαραίτητα με μαστογραφία αλλά τουλάχιστον με υπέρηχο και κλινική εξέταση. Ο πρώτος έλεγχος δηλαδή δεν συνεπάγεται ότι η γυναίκα είναι καλυμμένη για πάντα.
Συνέντευξη: Φλώρα Κασσαβέτη