Το βρετανικό ερευνητικό κέντρο για τον καρκίνο μαστού έχει δημοσιεύσει τα αποτελέσματα των ερευνών για ουσίες που ενοχοποιούνται για πρόκληση καρκίνου στο μαστό. Ο κατάλογος των «ενοχοποιητικών» συστατικών είναι μακρύς και ξεκινά με τη «μόλυνση του περιβάλλοντος», ενώ συγκαταλέγει συνήθεις ύποπτες ουσίες που βρίσκονται σε καλλυντικά και σε προϊόντα προσωπικής υγιεινής.
Το mammography θα δημοσιεύει σε συνέχειες όλα τα ενοχοποιητικά συστατικά και τη σχετική ανάλυση και συμπεράσματα της επιστημονικής έρευνας, ενώ επιλέγει να ξεκινήσει την αναφορά του στη Μόλυνση του Περιβάλλοντος, έναν κίνδυνο που δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί σε προσωπικό επίπεδο, παρά μόνο σε διακρατικό.
Τι αναφέρουμε ως Μόλυνση του περιβάλλοντος;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) περιγράφει τη μόλυνση του περιβάλλοντος ως «… μόλυνση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος από οποιοδήποτε χημικό ή βιολογικό παράγοντα που τροποποιεί τα φυσικά χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας. Ένα ευρύ φάσμα διαφόρων συστατικών μπορεί να μολύνει τον αέρα που αναπνέουμε: από τους ρύπους των αυτοκινήτων έως και τις αέριες μάζες άμμου από την έρημο. Ο αέρας που αναπνέουμε εξαρτάται από τον τόπου που ζούμε, την χρονική περίοδο και τις καιρικές συνθήκες. Οι πηγές της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να έχουν διαφοροποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχει μειωθεί η μόλυνση της ατμόσφαιρας από τη χρήση κάρβουνου, ωστόσο έχει αυξηθεί από την κυκλοφορία των οχημάτων και τη χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά ακόμη δυστυχώς αναπνέουμε «μολυσμένο» αέρα.
Ποια είναι το πρόβλημα;
Το 2010, η μόλυνση του περιβάλλοντος συνέβαλε σε 3,2 εκατομμύρια πρώιμους θανάτους παγκοσμίως και σε 400.000 πρώιμους θανάτους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2010, η Βουλή των Κοινοτήτων (Ηνωμένο Βασίλειο) ανέφερε ότι η κακή ποιότητα της ατμόσφαιρας στην Αγγλία μείωνε το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων που κατοικούν εκεί κατά 7 με 8 μήνες και οδηγούσε σε 50.000 πρόωρους θανάτους. Το 2016 μάλιστα η Επιτροπή Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου περιέγραψε τη μόλυνση του περιβάλλοντος ως «επείγον πρόβλημα δημόσιας υγείας».
Η μόλυνση του περιβάλλοντος και η πρόκληση ασθενειών
Η μόλυνση του περιβάλλοντος συνδέεται με ένα σημαντικό εύρος ασθενειών. Το 2013 ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) ταξινόμησε την εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση αλλά και παράγοντες μόλυνσης της ατμόσφαιρας κλειστών χώρων, όπως τον καπνό από τσιγάρο και τις εκπομπές αερίου από καύση κάρβουνου ως καρκινογόνους.
Μόλυνση του περιβάλλοντος και καρκίνος στον μαστό
Τα υψηλά ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί επίσης να συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου στο μαστό. Είναι σημαντικό ωστόσο να τονίσουμε ότι ενώ όλες οι μελέτες δεν αναφέρουν ισχυρή σύνδεση μεταξύ των υψηλών ποσοστών μόλυνσης της ατμόσφαιρας και αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου στο μαστό, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για ορισμένα στοιχεία μόλυνσης του περιβάλλοντος, όπως χημικές ουσίες που εμπεριέχονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, τα οποία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.
Ατμοσφαιρική ρύπανση και ανάπτυξη καρκίνου
Ορισμένες από τις συνθήκες ρύπανσης της ατμόσφαιρας που έχουν εξεταστεί για αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο μαστό είναι και η έκθεση σε ρύπους που συνδέονται με το έντονο κυκλοφοριακό. Μία καναδική έρευνα βρήκε πως οι γυναίκες που ζούσαν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα τέτοιας ατμοσφαιρικής ρύπανσης –έκθεση σε βενζόλιο, ορισμένους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (βενζο[a]πυρένιο και το οζίδι του αζώτου) εμφάνιζαν σχεδόν διπλάσια ποσοστά κινδύνου ανάπτυξης μετεμμηνοπαυσιακού καρκίνου στο μαστό συγκριτικά με γυναίκες που ζούσαν σε λιγότερο επιβαρυμένες με μόλυνση περιοχές. Ωστόσο στις έρευνες έμεινε αδιευκρίνιστο εάν για τον διπλασιασμό του κινδύνου διαδραματίζει ρόλο η μακροχρόνια έκθεση, καθώς τα πορίσματά τους ποικίλουν. Σε άλλες μελέτες, από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκε ωστόσο πως η μακροχρόνια έκθεση σε συγκεκριμένους χημικούς ρύπους (συγκεκριμένα στα αιωρούμενα σωματίδια PM2.5) συνδέονταν με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο μαστό. Η έκθεση σε αυτούς τους ρύπους μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του καρκίνου στο μαστό από ουσίες που «μιμούνται» τη δράση των οιστρογόνων. Η έκθεση σε συγκεκριμένες ουσίες μπορεί να επιδρά και στην πυκνότητα των μαστών. Μεγάλη έρευνα στις ΗΠΑ κατέδειξες ότι οι γυναίκες που στη μαστογραφία βρέθηκαν να έχουν πυκνούς μαστούς –που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου –είχαν και μεγαλύτερη έκθεση στα σωματίδια PM2.5..
Η ρύπανση των εσωτερικών χώρων
Πολλά χημικά που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα των εσωτερικών χώρων έχουν συνδεθεί με ανάπτυξη καρκίνου στο μαστό.
Τα αποσμητικά χώρου και άλλα τεχνητά αρωματικά προϊόντα, τα οποία πολύ συχνά περιέχουν λιμονένιο (αλληλεπιδρά με το όζον που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα) και σχηματίζει φορμαλδεϋδη, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την αύξηση καρκίνου στο μαστό, ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.
Προϊόντα που βρίσκονται συχνά στα σπίτια, πολλά καθαριστικά σπιτιού και καλλυντικά περιέχουν χημικά όπως φθαλάτες, μύκητες και αλκυλο-φαινόλες. Τα χημικά αυτά έχουν εντοπιστεί σε μαστικούς ιστούς σε συγκεντρώσεις και πολύ συχνά «μιμούνται» τη δράση των οιστρογόνων οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο μαστό.
Η ατελής καύση κάρβουνου, βενζίνης, αερίου και οργανικά στοιχεία όπως καπνός από τσιγάρο ή ψήσιμο κρέατος παράγουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, οι οποίες έχουν αποδεδειγμένα καρκινογόνο δράση και ενοχοποιούνται για καρκίνο στο μαστό.
Το βενζόλιο από τις εκπομπές αερίων και από τον καπνό του τσιγάρου έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο για τους ανθρώπους. Η έκθεση σε αυτό το υλικό επίσης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου στο μαστό. Στη λίστα των επιβαρυντικών υλικών προστίθενται επιβραδυντικά φλόγας, που χρησιμοποιούνται σε πολλές υφάσματα και οικιακά έπιπλα και που «μιμούνται» τη δράση των οιστρογόνων και σε εργαστηριακές μελέτες έχουν συνδεθεί με αυξημένο πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων στο μαστό καθώς και στην πιθανή τους δράση να μειώνουν την επίδραση συγκεκριμένου φαρμάκου ενάντια στον καρκίνο μαστού. Οργανικοί διαλύτες (τολουόλιο, χλωριούχο μεθυλένιο, τριχλωροαιθυλένιο, φορμαλδεϋδη, οι οποίοι βρίσκονται και στο εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον συνδέονται με αυξημένη εμφάνιση καρκίνου στο μαστό.
Τέλος, η πιο συχνή πηγή μόλυνσης της εσωτερικής ατμόσφαιρας, τα προϊόντα καπνού, περιέχουν εκατοντάδες επιβλαβή χημικά, συμπεριλαμβανομένου του αρσενικού, του βενζολίου και του χλωριούχου βινυλίου. Πολλαπλές μελέτες έχουν εξετάσει τη σύνδεση του ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος με τις πιο πρόσφατες να καταδεικνύουν μέτρια αύξηση του καρκίνου στο μαστό σε καπνιστές και παθητικούς καπνιστές.
Πρώιμη έκθεση
Οι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ακόμη και όταν βρίσκονται στη μήτρα και στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ορισμένα ρυπογόνα, όταν εισπνέονται από τη μητέρα, μπορεί να φτάσουν στο κύημα μέσω του πλακούντα. Οι επιδράσεις του περιβάλλοντος μπορεί να διαρκούν όλη τη ζωή, ωστόσο τα αποτελέσματα της επίδρασης αυτής χρειάζονται δεκαετίες για να γίνουν εμφανή.