Η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο στο μαστό έχει μετρήσιμα αποτελέσματα τόσο στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας όσο και στο προσδόκιμο επιβίωσης.
Μόνο στις Η.Π.Α. περισσότερες από 230 χιλιάδες γυναίκες κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο στο μαστό. Ωστόσο ο καρκίνος στο μαστό μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ενώ η ψυχολογική υποστήριξη της ασθενούς μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια για το σώμα και την ψυχή της. Η Δρ. Ίλια Θεοτοκά, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια μας εξηγεί γιατί η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και πώς μπορεί να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα επίπονα συμπτώματα της νόσου και της θεραπείας της με τη δύναμη του μυαλού.
Ποια επίδραση έχει η διάγνωση του καρκίνου του μαστού στην ψυχολογική κατάσταση του ασθενή;
Η διάγνωση του καρκίνου στο μαστό μπορεί να είναι ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα στη ζωή μιας γυναίκας, η οποία νιώθει ξαφνικά πως δεν έχει πού να στραφεί. Το στρες την ακολουθεί ακόμη και μετά το αρχικό σοκ της διάγνωσης, ενώ καθώς διάγει τη διαδικασία της θεραπείας θα έρθει αντιμέτωπη με νέες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να νιώθει κουρασμένη, ανήσυχη για τα συμπτώματα, τη θεραπεία αλλά και για την πορεία της νόσου της. Όλοι αυτοί οι παράγοντες ενδέχεται να την οδηγήσουν σε χρόνιο στρες, άγχος και κατάθλιψη.
Γιατί είναι σημαντικό να λάβει ψυχολογική υποστήριξη;
Τα «αρνητικά» συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν τη γυναίκα σε πράξεις που δεν τις κάνουν καλό ή που στρέφονται τελικά εναντίον της. Για παράδειγμα μπορεί να τρέφεται λανθασμένα και λιγοστά, να σταματήσει τη σωματική άσκηση, να δυσκολεύεται στον ύπνο αλλά και να αποτραβιέται από την οικογένεια και τους φίλους της. Ακόμη χειρότερα, ενδέχεται να ξεκινήσει την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα ή και φάρμακα που θεωρεί ότι θα της απαλύνουν τον πόνο. Η διάγνωση του καρκίνου μπορεί να επιφέρει κατάθλιψη, δυσκολία προσαρμογής ακόμη και άρνηση της γυναίκας να λάβει θεραπεία ή να είναι συνεπής σε αυτήν. Την ίδια στιγμή, η κατάθλιψη και μόνο έχει αποδειχτεί ότι μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο στο μαστό. Σύμφωνα μάλιστα με σχετική ανάλυση τα ποσοστά θνησιμότητας εμφανίζονται 25 φορές υψηλότερα σε γυναίκες με κατάθλιψη και 39 φορές υψηλότερα σε γυναίκες με σοβαρή κατάθλιψη.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η ψυχολογική υποστήριξη;
Στόχος των ψυχοθεραπευτών που εξειδικεύονται στην υποστήριξη γυναικών με καρκίνο στο μαστό είναι να τις βοηθήσουν να μάθουν πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σωματικές, συναισθηματικές και καθημερινές αλλαγές στον τρόπο της ζωής τους οι οποίες συνδέονται με την ασθένεια, τον πόνο και την θεραπεία τους. Η ψυχολογική στήριξη τις βοηθά να μιλήσουν με τα παιδιά τους, με τον σύντροφό τους, με το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον αλλά και να επιλέξουν σωστά τη φροντίδα που επιθυμούν για αυτές. Η θεραπεία αυτή βοηθά τις γυναίκες να αντιμετωπίσουν το στρες και την κατάθλιψη και να δυναμώσουν αντιμετωπίζοντας αυτήν την απειλητική για τη ζωή τους κατάσταση σαν μία ευκαιρία προσωπικής ενδυνάμωσης και ανάπτυξης. Η βοήθεια που λαμβάνει η γυναίκα βοηθά όχι μόνο αυτήν αλλά και το περιβάλλον της, το οποίο επίσης βάλλεται και τις περισσότερες φορές δε γνωρίζει πώς να αντιδράσει σωστά.
Μπορεί η ψυχολογική υποστήριξη να βοηθήσει και το σώμα;
Απολύτως! Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι παρενέργειες από τη χημειοθεραπεία. Για τις γυναίκες που λαμβάνουν και ψυχολογική υποστήριξη, τα συμπτώματα της χημειοθεραπείας, όπως ο εμετός και η εξάντληση μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με τη θετική σκέψη και με ασκήσεις χαλάρωσης, ενώ για τις γυναίκες που δεν υποστηρίζονται ψυχολογικά μπορεί να αποτελέσουν αιτία ακόμη και για να σταματήσουν τη θεραπεία. Επιπλέον, η αντιμετώπιση της κατάθλιψης βοηθά τη γυναίκα να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης και το προσδόκιμο ζωής. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η ψυχολογική υποστήριξη μικρών ομάδων γυναικών που αντιμετωπίζουν την ίδια νόσο τις έχει βοηθήσει στη μείωση του στρες, στη βελτίωση της διάθεσης, στην αλλαγή της συμπεριφοράς και των αποφάσεών τους που σχετίζονται με θέματα υγείας και στην καλύτερη ανταπόκρισή τους στη θεραπεία. Σε σχετική έρευνα, οι γυναίκες ασθενείς που ανήκαν σε ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης γυναικών με καρκίνο στο μαστό εμφάνισαν 45% λιγότερο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου και 56% μειωμένο κίνδυνο θνησιμότητας από τη νόσο.
Ποιος τύπος ψυχολογικής υποστήριξης είναι πιο βοηθητικός;
Ο συνδυασμός ατομικής θεραπείας και ψυχολογικής υποστήριξης στα πλαίσια ομάδας έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί καλύτερα από όλους τους άλλους τρόπους. Οι ατομικές συνεδρίες δίνουν έμφαση στην κατανόηση και στην προσαρμογή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς, ενώ η ψυχολογική θεραπεία σε ομάδα δίνει τη δυνατότητα στην ασθενή να λάβει υποστήριξη από άλλες γυναίκες με το ίδιο πρόβλημα και να μάθει από τις δικές τους εμπειρίες. Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα οι ομάδες θα πρέπει να συνίστανται από γυναίκες με παρόμοιο στάδιο της νόσου, ενώ σίγουρα οι θεραπευτές θα πρέπει να είναι εξειδικευμένοι στην στήριξη γυναικών με καρκίνο στο μαστό.
Δρ. Ίλια Θεοτοκά, Κλινική ψυχολόγος –ψυχοθεραπεύτρια.